นิโรโธ อเวทยิตสุขวเสน สุขํ นาม ชาโตฯ ปญฺจกามคุณวเสน หิ อฏฺฐสมาปตฺติวเสน จ อุปฺปนฺนํ เวทยิตสุขํ นามฯ นิโรโธ อเวทยิตสุขํ นามฯ อิติ เวทยิตสุขํ วา โหตุ อเวทยิตสุขํ วา, ตํ นิทฺทุกฺขภาวสงฺขาเตน สุขฏฺเฐน เอกนฺตสุขเมว ชาตํฯ

[91] ยตฺถ ยตฺถาติ ยสฺมิํ ยสฺมิํ ฐาเนฯ สุขํ อุปลพฺภตีติ เวทยิตสุขํ วา อเวทยิตสุขํ วา อุปลพฺภติฯ ตํ ตํ ตถาคโต สุขสฺมิํ ปญฺญเปตีติ ตํ สพฺพํ ตถาคโต นิทฺทุกฺขภาวํ สุขสฺมิํเยว ปญฺญเปตีติฯ อิธ ภควา นิโรธสมาปตฺติํ สีสํ กตฺวา เนยฺยปุคฺคลวเสน อรหตฺตนิกูเฏเนว เทสนํ นิฏฺฐาเปสีติฯ

ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย

พหุเวทนียสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. อปณฺณกสุตฺตวณฺณนา

[92] เอวํ เม สุตนฺติ อปณฺณกสุตฺตํฯ ตตฺถ จาริกนฺติ อตุริตจาริกํฯ

[93] อตฺถิ ปน โว คหปตโยติ กสฺมา อาห? โส กิร คาโม อฏวิทฺวาเร นิวิฏฺโฐฯ นานาวิธา สมณพฺราหฺมณา ทิวสํ มคฺคํ คนฺตฺวา สายํ ตํ คามํ วาสตฺถาย อุเปนฺติ, เตสํ เต มนุสฺสา มญฺจปีฐานิ ปตฺถริตฺวา ปาเท โธวิตฺวา ปาเท มกฺเขตฺวา กปฺปิยปานกานิ ทตฺวา ปุนทิวเส นิมนฺเตตฺวา ทานํ เทนฺติฯ เต ปสนฺนจิตฺตา เตหิ สทฺธิํ สมฺมนฺตยมานา เอวํ วทนฺติ ‘‘อตฺถิ ปน โว คหปตโย กิญฺจิ ทสฺสนํ คหิต’’นฺติ? นตฺถิ, ภนฺเตติฯ ‘‘คหปตโย วินา ทสฺสเนน โลโก น นิยฺยาติ, เอกํ ทสฺสนํ รุจฺจิตฺวา ขมาเปตฺวา คเหตุํ วฏฺฏติ, ‘สสฺสโต โลโก’ติ ทสฺสนํ คณฺหถา’’ติ วตฺวา ปกฺกนฺตาฯ อปรทิวเส อญฺเญ อาคตาฯ เตปิ ตเถว ปุจฺฉิํสุฯ เต เตสํ ‘‘อาม, ภนฺเต, ปุริเมสุ ทิวเสสุ ตุมฺหาทิสา สมณพฺราหฺมณา อาคนฺตฺวา ‘สสฺสโต โลโก’ติ อมฺเห อิทํ ทสฺสนํ คาหาเปตฺวา คตา’’ติ อาโรเจสุํฯ ‘‘เต พาลา กิํ ชานนฺติ? ‘อุจฺฉิชฺชติ อยํ โลโก’ติ อุจฺเฉททสฺสนํ คณฺหถา’’ติ เอวํ เตปิ อุจฺเฉททสฺสนํ คณฺหาเปตฺวา ปกฺกนฺตาฯ